Kalsiyum ve çeşitli mineralleri içeren sütün herkes için faydası olurken, özellikle çocuklar için oldukça etkilidir. Çocukların kemik ve diş gelişimlerine katkı sağlayan önemli bir besindir süt. Ancak belli bir miktarda verilmesi ve aşırıya kaçılmaması gerektiğini, anne sütü ile hayvansal sütler arasında fark olduğunu belirtmeliyiz. Bebeklere süt ne zaman verilir? Hangi süt hangi ayda bebekler için daha güvenli? Bebek beslenmesinde inek sütüne ne zaman başlanmalı? 1 yaşından önce tüketilen inek sütünün bebeklere zararları neler? Bilmeniz gereken her şey bu yazıda!
Sütün Faydaları
Her yaştan birey için fazlasıyla önem taşıyan sütün, ilk olarak ne gibi faydaları var onları sıralayalım. Kiloyu dengelemek, kemiklerin gelişimine etki, yaşlanmayı engellemek, hafızayı güçlü kılmak, odaklanmayı arttırmak, kalp damar hastalığını azaltmak, kolesterolü azaltmak, kanseri engellemek ve sivilce oluşumuna engel olmaktır. İşte sütün faydaları o kadar çok ki sadece çocuk veya bebekler için değil aynı zamanda her yaştaki bireyler için de yararlıdır. Bu nedenle süt içmeyi ihmal etmemeli ve imkanımız oldukça bol bol tüketmeliyiz.
Anne Sütü ve İnek Sütü Arasındaki Farklar
1 yaşından önce önerilen inek sütünün, bazı sorunlara yol açabileceğini belirtelim. Enerji içeriği bakımından anne sütünün ve inek sütünün birbirlerine benzerlikleri bulunsa da, inek sütünün protein miktarının anne sütüne göre üç kat daha fazla olduğunu bilmelisiniz. İnek yavrusunun hızlı büyümesine katkı sağlarken, anne sütünün ise bebeklerin gelişimi için daha az protein içerdiği bir gerçektir.
Farklı olduğu kısımlara değinecek olursak; Anne sütünün daha fazla kolay sindirilebildiğini ve bu özelliği ile birbirlerinden bir hayli farklı olduğunu söylemeliyiz. Anne sütündeki kolay sindirilebilen tortular ve aminoasit gibi yapı taşları, inek sütünde mevcut değildir. Bu nedenle yağ içeriği açısından fazlasıyla farklı olan inek sütü, bebekler tarafından kolay sindirilemiyor.
Bebeklere İnek Sütü Ne Zaman Verilmeye Başlanır?
Bebeklerin 1 yaşından önce inek sütünü içmemesi öneriliyor. Neden mi? Bebeklerin bağırsaklarının ve sindirim sisteminin tam anlamıyla gelişmemesinden dolayı sütü sindirememeleridir. Sütün içerisindeki laktoz ve kazeini sindiremedikleri gibi, alerji, kabızlık, demir eksikliği ve astım gibi hastalıklarla da çok sık karşılaşabiliyorlar. Eğer bu sorunlarla karşılaşmak istemiyorsanız, bebeğinizin bağırsaklarının ve sinir sistemlerinin gelişmesini beklemelisiniz.
Nitekim anne sütü ile besleniyorsa, başka herhangi bir süte de ihtiyaç duyulmaz. Ancak bir zaman sonra mama ile beslemek isterseniz, bu durumu doktorunuza başvurmanız gerekmektedir. Yüksek miktarda vitamin ve mineral içeren inek sütü, bebeğin gelişmemiş böbreklerinde aşırı bir yük oluşturur. Ayrıca bebeğin zihinsel ve bedensel gelişimini de olumsuz etkilediği için bebeklere inek sütü 1 yaşından önce verilmemelidir. Bebekte gelişim geriliği ve kansızlıkta görülebilecek türden hastalıklardandır.
1 Yaşına Kadar Beklemek Neden Önemli?
12 ay henüz dolmadan süt vermek her ne kadar cazip gelse de bu yolda ne yazık ki ilerlememelisiniz. Anne sütü ve formül mamalar, inek sütünde olmayan demir, C vitamini ve diğer besinleri içerir. Bunun dışında bebeğiniz 1 yaşını doldurduğunda, kaybedilen besin maddelerinin birkaçını sebze, meyve, yağsız protein, süt ve tahıllardan alabilir.
Bebeklere İnek Sütü Vermenin Zararları Nelerdir?
1 yaşından önce bebeklere inek sütü verilmemesi gerektiğinden yukarıda bahsettik. Şimdi de inek sütü vermenin zararlarından daha detaylı bahsedelim. Alerji riski fazla olup, 1 yaşından önce inek sütü içen bebeklerde saman nezlesi ve astım gibi alerjik hastalıklar görülür. Bebeklerin hazmını oldukça zorlayan inek sütü yine de tüketilirse, ilk 1 yıl içinde alerji ve solunum yolu hastalıklara neden olur. İnek sütü bebeğin kalsiyum ihtiyacını karşılamaz ve içerisindeki aşırı protein ve mineral, bebeğin henüz gelişmemiş böbreklerini oldukça zorlar. Bağırsak içi kanamaların görülebileceği gibi kansızlık (anemi) gibi hastalıklara da yol açar.
Bebeğin vitamin ihtiyacını karşılamaz aksine gelişim geriliğine neden olur ve büyümesini yavaşlatır. İyot ve çinko az olduğu için bebeğin zihinsel gelişimini de olumsuz anlamda etkiler. Aynı zamanda D vitamini de içerisinde çok az olduğu için, bu da yine zihinsel gelişimi olumsuz yönde etkiler. Öte yandan 1 yaşından sonra çocukların günlük 2-3 bardak süte ihtiyaç duyması beklenir. Ancak anneler, çocuklara süt içermekte zorlanabilir. İşte bu gibi zamanlarda aromalı sütleri tercih edebileceğinizi, sütle hazırlanan tatlıları yedirebileceğinizi ya da çorbayı sütle yapabileceğinizi ekleyelim.
Çocuklarda İnek Sütü Alerjisi
Çocukluk döneminde en çok görülen gıda alerjisi türlerinden biridir inek sütü alerjisidir. %2 ve %3 oranında görülen bu alerji, genellikle 3 yaşındaki çocuklarda tamamen kayboluyor. 1 yaşından küçük bebekler anne sütü ile beslense dahi inek sütü alerjisi bu dönemlerde bile görülebilir. Bunun nedenini şöyle açıklayabiliriz; Annenin inek sütü ile beslenmesi ve inek sütündeki proteinlerin bebeğe geçmesi ya da bebeğe verilen gıdaların bazılarında inek sütünün tüketilmesidir. 1 yaşından büyük bebekler ise inek sütünü tüketmeye başladıkları andan itibaren bu alerji ile karşı karşıya kalabiliyorlar. İnek sütü alerjisinin belirtleri arasında, kusma, ishal, karın ağrısı, nefes almakta zorluluk ve öksürük yer alıyor. Ayrıca bazı çocuklarda deride egzama görülürken, bazılarında ise burun akıntısı görülüyor.
Alerji genel olarak sinsi bir şekilde meydana geldiği için 1 yaşından sonra inek sütü tüketiminin ardından bu sorunlar başlarsa anneler bunu bir ipucu olarak görmeliler. Yapılan kan testinin sonucuna göre, süt ve süt ürünlerinin kullanımının tamamen kesilmesi beklenir. İnek sütü alerjisi 3 yaşından sonra otomatik olarak kaybolur ve özel mamalar doktor kontrolünde olduğu sürece tüketilebilir. Bunun dışında bebeğin beslenmesinden inek sütünü çıkarmak, keçi sütü ve ürünlerini tüketmekte faydalı olacaktır. Öte yandan bebek anne sütünü tüketiyor ancak anne beslenmesinde inek sütünü kullanıyorsa, annenin inek sütünü de hayatından çıkarması yeterli olacaktır.
İnek Sütüne Geçiş Nasıl Kolaylaştırılır?
Anne sütüne alışkın olan bebekler, inek sütünün tadını, sıcaklığını ve kıvamını ilk etapta beğenmeyebilirler. Bu nedenle belli başlı adımları izleyerek inek sütünü, bebeklerinize sevdirebilirsiniz. İlk olarak yarım inek sütünü, yarım mama ya da anne sütünü karıştırarak bebeklerinize verebilirsiniz. Birkaç gün sonra mama veya anne sütünü daha az koyarken, inek sütünün miktarını artırabilirsiniz. İkinci olarak anne sütü vücut sıcaklığında olduğu için ya da mama vereceğiniz zaman onu ısıttığınız için bebeğinize buz gibi inek sütü vermek hoşuna gitmeyecektir. İnek sütünü de mama hazırladığınız şekilde vermeye başlarsanız, kolaylıkla buna alışacaktır. Son olarak bazı bebekler biberondan inek sütünü içmek ister ancak tadı her zamankinden farklı geleceği için yine beğenmeyebilirler. Bu yüzden damlatmaz bardak kullanmak iyi bir fikir olacaktır.
Keçi Sütü Bebeklere Ne Zaman Verilmeye Başlanır?
Keçi sütü, daha az laktoz içerdiği için hem alerji riski daha azdır hem de inek sütüne göre çok daha kolay sindirilir. Bu nedenle bebekler için oldukça güvenlidir. Peki keçi sütü yoğurdu kaç aylık bebeğe verilir? Keçi sütünden yapılan peynir bebeğe ne zaman verilir? Bunun yanıtı 8. aydır. Keçi sütünden yaptığınız yoğurt veya peynir gibi ürünleri, bebeğinizin 8. ayında verebilir ve azar azar tattırarak bir alerjik reaksiyon gösterip göstermediğini teyit edebilirsiniz.
Pastörize Süt Bebeklere Ne Zaman Verilmeye Başlanır?
1 yaşından sonra bebeklere pastörize süt verilmesi gerekir. Daha sağlıklı olduğu düşünelen pastörize sütte, yararlı maddeler çok az zarardır ve herhangi bir zararlı bakteri yoktur. Çiğ sütler kaynatıldığı için tüm faydalı bileşenleri öldürdüğünden dolayı pastörize süt daha çok tercih edilmelidir. Peki pastörize sütü kaynatmak gerekir mi? Tabii ki de hayır! Pastörizasyon işleminde sütün içerisindeki zararlı maddeler zaten arındırılıyor. Bu nedenden ötürü herhangi bir kaynatma işlemi yapmanıza gerek yok. Ayrıca bebeklere hazır sütün ne zaman verildiğini merak ederseniz, hemen söyleyelim. 1 yaşındaki bebeklere hazır süt verebilmeniz mümkün.
Bebekler İçin Süt Zararlı mı?
Bebeklere ve çocuklara süt verilmesi açısından, uzmanların birbirlerinden farklı görüşleri vardır. Sütün içerisindeki laktoz ve kazein maddeleri, insanlar tarafından sindirilmesi zor olduğu için sağlık sorunlarına yol açıyor. Bu nedenle de bebeklerin tüketimi için önerilmiyor. Bu esnada sadece anne sütü içmesinin daha faydalı olacağı bir gerçektir. Çünkü anne sütünde sindirelemeyecek bir şey ya da herhangi zararlı bir madde yoktur.
Vitamin İçeriği ve Mineral İçeriği
B vitamini ve A vitamini sadece anne sütünde yeterli seviyede bulunmuyor aynı zamanda inek sütünde de yeterli seviyede bulunuyor. E vitamininin ise inek sütünde yeterli derecede olmayışı ancak anne sütünde vitamin içeriğinin, annenin beslenmesine göre değişiklik gösterdiğini söylemeliyiz. Bundan dolayı da emziren annelere vitamin takviyesi önerilir.
Anne sütünde demir %50 iken inek sütünde ise demir %5'tir. İnek sütünde demir emiliminin on kat daha az olması da görülülebilen bir orandır. İnek sütünde kalsiyum ve fosfor oranları ise, anne sütüne oranla çok daha yüksektir. İnek sütündeki tuzun fazla olması da 1 yaşın altındaki çocukların böbreklerine zarar verdiği biliniyor.
Bağışıklık Sistemi Bakımından Farkları
Yenidoğan bebeklerin bağışıklık sisteminin güçlenmesi için anne sütünde pek çok madde yer alıyor. İçerisinde yer alan bu maddelerin faydaları tam olarak bilinmiyor ancak formül mamaları anne sütüne benzetiliyor. Anlattıklarımızından anlaşılacağı gibi anne sütü ve inek sütü arasında pek çok fark mevcut. Bu sebepten ötürü de 0-1 yaş arası bebeklerde inek sütünün tüketilmesi tavsiye edilmiyor.
Formül Mamalar
İnek sütünden üretilen formül mamalar, son dönemlerde keçi sütünden de üretiliyor. Bu tarzda üretilen mamaların tümünün anne sütüne benzetilerek hazırlandığının altını çizerek, mama üreticilerinin bu alanda uyması gereken bazı kuralları olduğunu da belirtmeliyiz. İnek sütünde zararlı olan maddeler azaltılarak mamalar yapılıyor.
Günlük Süt ve Paket Süt Arasındaki Farklar
Günlük sütün, taze inek sütünden üretildiğini biliyor muydunuz? Peki inek sütünün 72 derecede 15 saniye ısıtılarak mikroplardan arındırıldığını? Süt ile ilgili çoğu şeyi bilmediğimizin farkındayız bu nedenle hepsini çocuklarımız için öğrenmeli ve bilmeliyiz. Günlük sütün buzdolabında 5-6 gün durduğunu ancak bu süreyi aştıktan sonra bozulduğunu belirtmeliyiz. Uzun ömürlü sütün ise 150 derecede sadece birkaç saniye ısıtılarak hazırlandığını ve soğutulan sütlerin açılmadıkları süre zarfı boyunca oda sıcaklığında 36 ay kalabildiğini de ekleyelim. Ancak bu yöntemin bir sonucu olarak, ısıya duyarlı bazı yararlı maddelerin yok olacağı da söz konusu!
1 ve 5 Yaş Arasındaki Çocukların Sıvı Tüketimi
1-5 yaş arasındaki çocukların bol sıvı tüketmesi gerekiyor. Neden mi? Çünkü bu yaş aralığında olan çocuklar genellikle çok aktiftir. Özellikle de sıcak havalarda çocukların sıvı ihtiyaçları bir hayli artmaktadır. Günlük olarak genellikle 5 ile 5 buçuk su bardağı sıvı tüketmeleri yeterli oluyor. Eğer bir bardak sıvı yiyecekler ile sağlanacaksa, 2 ile 3 bardak ise süt ve süt ürünlerinden olmalıdır. Pastörize edilmemiş süt ise bu devrede tavsiye edilmiyor çünkü uzun süre beklediği için mikroplanma meydana gelir.
Organik Süt İyi midir?
Türkiye'de, özellikle son zamanlarda, organik süt tüketimi artmıştır. Organik sütte dikkat edilmesi gereken unsur ise, ineklerin süt arttırıcı hormon antibiyotik gibi maddeleri almamasıdır. Bu yüzden GDO'lu yemler ve böcek ilacı kullanımının oldukça önem arz ettiğini söylemeliyiz. Organik sütte bu ilaçlar olmaz.